İlahî Sanat Eseri Molekül Hemoglobin

Hemoglobin insan vücudunda yaratılan harikulade moleküllerden biridir. Hemoglobinin en önemli vazifesi kanda oksijen taşımaktır. Bundan başka, kanın asit-baz dengesinin korunmasında ve oksijene göre daha az da olsa karbondioksit taşınmasında görev yapmaktadır. Bu görevlere haiz hemoglobin molekülü kanda serbest olarak bulunmaz; adeta bir hemoglobin torbası olan alyuvarların içinde taşınır. Alyuvarların hemoglobin bulundurmak dışında neredeyse başka bir görevleri yoktur. Daha çok hemoglobin ve dolayısıyla oksijen taşıyabilmek için alyuvarlar, çekirdek dâhil bütün organellerini kaybeder.
Hemoglobin, alyuvarlar kemik iliğindeyken üretilir. Hemoglobin, “hem” ve “globin” adlı moleküllerinin birleştirilmesiyle üretilir. “Hem” kısmı, alyuvarların mitokondrisinde üretilir. İki adet süksinil koenzim A ile iki adet glisin amino asidi birleştirilerek “pirol” oluşur. Dört adet pirol birleşerek protoporfirin üretilir. Protoporfirin demir atomuyla birleşerek “hem” üretilir. Dört adet “hem” ile aslında bir çeşit protein olan dört adet “globin” birleştirilerek bir adet hemoglobin molekülü üretilmiş olur. Özet olarak, bir hemoglobin molekülünde dört adet “hem” ve dört adet “globin” bulunur. Her bir “hem” bir demir ihtiva ettiğinden bir hemoglobinde dört adet de demir atomu vardır. Her bir demir atomuna bir oksijen molekülü bağlandığından bir hemoglobin toplam dört adet oksijen molekülü veya sekiz adet oksijen atomu taşıyabilir.
Hemoglobinin yapısı ve üretim aşamaları ne kadar da karmaşık değil mi? Bu mucize molekülün yaratılması ve çok hassas ve ince tasarımı ve süslemesi, ibretli nazarları hayrete sevk etmektedir.
Hemoglobin adeta oksijen taşıyan bir “kamyon” görevi yapmaktadır. Kalbimizin sürekli çalışması sebebiyle kan akciğerler ile dokular arasında deveran etmektedir. Hemoglobin akciğerden geçerken oksijeni bağlamakta ve dokulardan geçerken de oksijeni kolayca bırakmaktadır. Oksijen ile hemoglobin arasındaki bağlanma ne çok sıkı ne de çok gevşektir. Aralarındaki bağlanma çok sıkı olsaydı, kan dokulara geldiğinde, oksijen hemoglobinden ayrılamaz ve dokular oksijensiz kalırdı. Bağlanma gevşek olsaydı, o zaman da kan akciğerlere geldiğinde yeterince oksijen bağlayamazdı. Bu durumda yeterli oksijen taşıyamadığından dokular yine oksijensiz kalacaktı.



Kaynak: Çağlayan Dergisi https://caglayandergisi.com/2018/07/31/ilahi-sanat-eseri-molekul-hemoglobin/