Bamteli: RAHMET, ÜMİT VE NİYAZ

Muhterem Fethullah Gülen Hocaefendi, haftanın Bamteli sohbetinde şunları söyledi:
Sohbet başlarken elektronik levhaya yansıyan hadis-i şerifte, Rasûl-i Ekrem (sallallâhu aleyhi ve sellem) Efendimiz buyuruyor ki: بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ “Bir mü’min kardeşini hor hakir görmesi, onu küçük düşürmesi insana şer olarak yeter.” Evet, bir insanın, müslüman kardeşini hakir görmesi, onun bitmesi, tükenmesi, batması adına yeterlidir. Günümüzde çok yaygın bir maraz: Bazen ferdin ferdi hafife alması, hakir görmesi; bazen bir mizaç, bir mezâk (zevk, tatma, lezzet, hoşa giden yol) erbabının bir başkasını hakir görmesi, onlara tepeden bakması; bazen bir hizbin, hizip saydığı başkasına öyle tepeden bakması. Bunların hepsi aynı kategoride mütalaa edilebilir.
   Her mümin, her canlının hakkını gözetip bütün varlığa rahmet nazarıyla bakmalıyken, bugün müslümanlığın temsilcisi olduğunu iddia eden bazı kimseler karıncaya basmaz masum insanları yok etme peşinde koşuyorlar.
İnsanları hor görme, hakir görme, küçük görme; bunlar, aynı zamanda kendini büyük görmenin ifadesidir. Bazen ferdî enâniyetler şeklinde kendini gösterir; daha ileriye götürülürse mesele, insan bir egoizm âbidesi, egosantrizm âbidesi hâline gelir. Bazen de âidiyet mülahazasına takılır. “Benim yolum, benim yöntemim, benim pîrim, benim şeyhim, benim üstadım, benim mürşidim, benim cemaatim, benim câmiam, benim halkam!…” mülahazaları hep o olumsuz şeytanî duyguyu besleyen, o istikamette sinyaller halinde insanın dimağına gelip otağını kuran şeytânî düşüncelerdir. Ve bunlar, insanı batıran faktörlerdir.
Aslında insan, hiçbir kimseyi küçük görmemeli.. bütün insanlara, İslamî vasıfları açısından bakmalı.. “Falan, bana, bu vasıfları itibariyle fâik geliyor!” demeli. Belki aynı dinî değerlere inanmıyor ama fevkalade merhametli; bir yönüyle sizin dertlerinizi duyduğu zaman gözleri doluyor, kalbi tir tir titriyor. “Demek müslüman sıfatları var onda; işte bu, bu noktada, münhasıran, benim önümde yürüyor.”
Bir de, öyleleri var ki, mü’min geçiniyor ama insanı, hayvan seviyesinde bile görmüyor. “Bunlar yok olmalı!” diyor; “Bunların yok edilmesi -bir yönüyle- bir vazifedir, bir sorumluluktur!” falan diyor. Bağışlayın, zannediyorum sizler, biti/pireyi -Özür dilerim, bit/pire tabirini kullandım.- o kadar hakir görmüyorsunuzdur. Biraz evvel şadırvanın etrafını temizlerken, bazı arkadaşlarımız, oradan, kaç tane sineği, sinek türü şeyleri, karıncayı, karınca türü şeyleri veya benzer haşereleri “Aman suda boğulmasın!” diye ellerini uzatarak çıkardı, kenara koydular. İşte bu, mü’min sıfatıdır. Bir karıncaya basmama, en küçük bir canlıyı bile hafife almama… Onlar, tabiatın içinde Cenâb-ı Hakk’a ait değişik Esmâ ve Sıfât-ı Sübhâniye’nin aynaları, mecâlîsidir; dolayısıyla onların da var olma, yaşama hakları vardır. Ve aynı zamanda -modern ifadesiyle- Ekosistem açısından da onlar lüzumlu birer unsurdur; onlar ile her şey tamam oluyor. Onlara kıymaya hakkınız yok. Bu açıdan da bilerek bir karıncaya basmaya hakkınız yok!..
Yaptığımız, bir hata olabilir; nisyâna (unutmaya) bağlı bir şey irtikâp etmiş olabiliriz. Dolayısıyla onu hatırlayıp bir kere ona إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ “Biz hepimiz Allah’a âidiz ve zaten O’na dönmekteyiz.” (Bakara, 2/156) manasında “Elfu elfi estağfirullah!” demek icap eder: “Evet, ben, bir karıncaya bastım; hakkım olmadığı halde bir sineği öldürdüm! Elfü elfi estağfirullah, elfü elfi estağfirullah!” (Binlerce, milyon kere istiğfar ediyor, Allah’tan bağışlanma diliyorum.) Şeriat bunları cinayet saymayabilir. Fakat burada Cenâb-ı Hakk’ın bir mü’minden istediği re’fet, şefkat ve o re’fetten, o şefkatten beklenen şey, budur esasen: Ona bile bir milyon defa estağfirullah çekmek.
Bizim yitirdiğimiz şeyler bunlar… Birkaç asır ötede kaldı. “Ben müslümanım, müslümanlığı temsil ediyorum; onu getireceğim!” diyen insanlar bile, ondan üç asır uzaktalar; üç asır… Üç asır yaşamaları lazım geriye doğru ki, o sözü söylemeye hak kazansınlar. Yalan söylüyorlar!.. Bile bile Allah’a karşı hilâf-ı vâki beyanda bulunuyorlar. İşledikleri cinayetler yetmiyormuş gibi, bir de kendilerini mâsum ve masûn gösterme hatasını irtikâp ediyorlar.
   Her hak sahibine hakkının verileceği, hatta boynuzsuz koyunun boynuzludan kısas sûretiyle hakkını alacağı bir gün var!..
Daha fazla sevgi istediğin zaman, daha çok sev!.. Daha fazla şefkat isteğinde, daha şefkatli ol!.. Saygı istiyorsan, insanlara karşı çok saygılı davran!.. Çünkü senin âlemden beklediğin şey, âlemin de senden beklediği aynı şeydir.
Hatta bunu tamim ederek, bütün mahlûkata karşı uygulamak, bu duyguyu, bütün mahlûkata karşı taşımak lazımdır. Bir hayvan… Özür dilerim, “hayvan” tabiri çıktı ağzımdan; huzurunuzda bu türlü şeyleri kullanmak, size karşı saygısızlık olur, kusura bakmayın!.. Ona bir kamçı vururken, bence bunu hesaba katmak lazım. Sırtına binmişsin, eyerin üzerine oturmuşsun, onun ağzına gem vurmuşsun, hayır kazanma istikametinde koşturuyorsun… Ona vururken bile, o istikamette davranmayıp, onun da “Vur, ben o kadarını hak ediyorum!” diyeceğinin üstünde bir garaz, bir kin, bir nefret ve bir öfkeyi ifade eder şekilde bir kırbaç indirdiğiniz zaman, unutmayın, o kırbacı öbür tarafta siz de yersiniz!..
Buyuruyor ki Sâhib-i Şeriat (sallallâhu aleyhi ve sellem) “Boynuzsuz koyun, boynuzludan (koçtan) intikamını alacak orada!” Demek ki intikam için çok ciddî, umumî, evrensel, kâinat çapında veya bütün mahlûkat çapında bir haşr ü neşr, bir ba’s-u ba’de’l-mevt meselesi söz konusu. Hakkını alacak, sonra ne olacaksa olacak: Belki bir canlıda -genleri itibariyle- toplanacak; belki o genler vasıtasıyla o hayvan hesabına görülmesi, sezilmesi, zevk edilmesi gerekli olan şeyler zevk edilecek… Onu bilemem; Sâhib-i Şeriat (sallallâhu aleyhi ve sellem), orada icmâl yolunu tercih ederek bize de “temkin” telkin ediyor, “Ulu-orta konuşmayın!” diyor.
Evet, üzülmeyin!.. “Cihanda âdem olan bî-gam olmaz. / Anınçün bî-gam olan âdem olmaz.” İnsan iseniz, gamınız olacaktır; gamsız iseniz, âdemliğinizi bir kere daha gözden geçirmeniz lazım. Gama vesile olacak o kadar çok hadise var ki!.. Hâdiseler silsilesi, fâsid daire şeklinde cereyan ediyor; peşi peşine, nesebi gayr-ı sahih bir sürü hadise, bir sürü hadise doğuruyor. Gamlanmamak mümkün değil; insanız, insan olan gamlanır.
Fakat mümin, gamlandığı zaman, onu giderebilecek Ulu Dergâh’a teveccüh eder; o kapının tokmağına dokunur: رَبِّ إِنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ “Ey Rabb! Bana, zarar isabet etti; Sen, Erhamürrâhimîn’sin!” Bu… فَصَبْرٌ جَمِيلٌ وَاللهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى مَا تَصِفُونَ “Artık bana düşen, ümitvar olarak güzelce sabretmektir. Ne diyeyim, sizin bu anlattıklarınız karşısında, Allah’tan başka yardım edebilecek hiç kimse olamaz!” إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللهِ “Tasamı, dağınıklığımı, Allah’ım, Sana arz ediyorum!” عِلْمُكَ بِحَالِي، يُغْنِينِي عَنْ سُؤَالِي “Derdi şerh etmeye ne gerek; hâlimi Sen biliyorsun!” demek gibi bir şey…
(Elektronik tabloda şimdi) ne çıktı, biliyor musunuz? اَللَّهُمَّ رِضًا تَامًّا تُغْنِينَا بِهِ مِنَ الْفَانِيَاتِ الزَّائِلاَتِ hatta مِنَ الشِّكَايَاتِ “Allah’ım! Fâniyât u zâilâtın, fâni olan ve zevâle mahkûm bulunan varlıkların bütününden müstağni kılacak bir rıza ile bizleri serfirâz eyle! Dahası bizi şikayet edip durmaktan da müstağni kıl!..”
   Esbâb bil-külliye sukût edince, nûr-i tevhîd içinde, sırr-ı Ehadiyyet zuhur eder; peki bizim için bütün sebepler tükendi mi?!.
Hazreti Pîr de bu meseleyi izah ederken, bir hususa dikkat çekiyor: “Esbâb, bil-külliye sukût edince, nûr-i tevhîd içinde, sırr-ı Ehadiyyet zuhur ediyor!” O kapının aralanması veya ardına kadar açılması, o işin farkında olmaya bağlı. Şimdi bütün sebepler, “Allah’a ısmarladık!” demeden, bize el sallamadan çekip gittiler. Hani çocuklar bile giderken el sallıyorlar; fakat el sallamadan çekip gittiler, bütün sebepler. Yûsuf (aleyhisselam) gibi kuyuya düştünüz. Yunus İbn Mettâ (aleyhisselam) gibi balık tarafından yutuldunuz. Eyyûb (aleyhisselam) gibi tepeden tırnağa dert sarmalı içinde kaldınız; tırnağınızdan saçınızın ucuna kadar dert işgaline uğradınız…
Aslında, bütün enbiyâ-ı ızâm, benzer şekilde, değişik musibetlere maruz kalmıştır; sebepler, bil-külliye sukût etmiştir. Fakat onlar içinde şikâyet eden insan, yoktur! İşte biraz evvel bahsettiğim misal; Yakub (aleyhisselam): إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللهِ “Ben, bütün dertlerimi, keder ve hüznümü Allah’a arz ediyor, O’na şikâyette bulunuyorum.” (Yûsuf, 12/96) diyor. Eyyûb (aleyhisselam), tepeden tırnağa yara-bere içinde; hatta Hazreti Pîr’in menkıbelerden alma ifadesi ile, kalbine ve diline bile yaralar isabet ediyor. Kalbi ile O’nu duymasına, dili ile de O’nu vird-i zeban etmesine mâni olduğundan dolayı, işte o zaman, içten gele gele, رَبِّ إِنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ “Rabbim, bu dert bana iyice dokundu (ve Sana gerektiği gibi ibadet edemez hale geldim). Sen, Merhametlilerin En Merhametlisisin!” (Enbiyâ, 21/83) diye niyaz ediyor. “Hayvanlarımın üzerlerine binalar çökmüştü, umurumda değil. Çoluk-çocuğum ölmüştü, umurumda değil. Binam yıkılmıştı, umurumda değil. Vücudum tepeden-tırnağa yara olmuştu, umurumda değil!.. Ama şu kalbime ve dilime isabet eden yara var ya; bu, beni Seni anmaktan alıkoyuyor. Bundan dolayı: رَبِّ إِنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ
İşte esbâb bil-külliye sukût ediyor orada; Cenâb-ı Hakk’a gönülden teveccüh edince, nûr-i tevhîd içinde sırr-ı Ehadiyyet’in zuhuru gerçekleşiyor. Evet, belki “sırr-ı Vâhidiyet’in zuhuru” da diyebilirsiniz ama Hazreti Pîr “sırr-ı Ehadiyyet’in zuhuru” diyor; olsun… O zaman, insan, Cenâb-ı Hakk’a tam teveccüh ediyor; هُوَ اللهُ أَحَدٌ، اَلصَّمَدُ diyor. “Sen, teksin; ikincisi olmayan bir teksin Sen! Aynı zamanda herkes Sana muhtaç ama Sen hiç kimseye muhtaç değilsin! İşte Sen, O’sun ve Senin gibisi yok artık!” Orada, bu duygu ile O’na yöneliyor; Allah da (celle celâluhu) kapı aralıyor.
Esbâbın bil-külliye sukût etmesi… Bugün etti mi etmedi mi? Şimdi antrparantez arz edeyim: Şu anda başa gelen şeyler karşısında esbâbın bil-külliye sukût ettiği söylenemez. Ne fitne ve fesat kazanlarının kaynadığı yerde ne de o kazanlardan taşan ziftin etrafa sıçradığı diğer yerlerde -“Hel fehimtüm? – Anladınız mı?- esbâb bi’l-külliye sukût etmemiştir. Fakat buna rağmen, eğer o sukûtu da -yine antrparantez arz ediyorum- insanların manevî immün sistemleri ile değerlendireceksek, bir ölçüde sukût etmiş kabul edilebilir. O ölçüde “iman”, o ölçüde “tevhîd”, o ölçüde “iz’an”, o ölçüde “marifet”, o ölçüde “aşk u iştiyak” filan… Biz o ölçüde insanlar olmadığımızdan dolayı, olup biten şeyler bize çok ağır gelebilir. Yuvaların yıkılması.. ev fertlerinin birbirinden koparılması.. toplumun parçalanması, bölüştürülmesi, ayrıştırılması… Bütün bunlar bizim için kuyunun dibindeki Yûsuf’un durumu gibi olabilir. O zaman esbâb bi’l-külliye sukût etmişti. Fakat biz o ölçüde mukavemet edemediğimizden, immün sistemimiz o kadar güçlü olmadığından, hâlihazırda maruz kaldığımız musibetlerden dolayı aynı şeyleri hissedebiliriz.
   “İman tevhîdi, tevhîd teslimi, teslim tevekkülü, tevekkül ise saadet-i dareyni iktiza eder.”
Ne var ki, bu türlü şeylerden ye’se düşmemeli, paniğe kapılmamalı!.. Madem Allah var, her şey var demektir. Öyleyse, “Hakk’ın olıcak işler / Boştur gam u teşvişler / Ol, istediğini işler / Mevlâ görelim neyler / Neylerse, güzel eyler!..” demeli ve Cenâb-ı Hakk’a “tefvîz-i umûr”da bulunmalı. “Tevekkül”, Teslim”, “Tefvîz”. Tefvîz, zirvedekilerin işi; zirveyi aşanların ve konumlarını benim kavrayamadığım insanların işine gelince, o da “Sika”. Tevekkül, teslim, tefvîz ve sika. “Liyâkatimiz olmasa bile, Cenâb-ı Hak, o pâye (sika) ile taçlandırsın!” diyeyim. O, meşîet-i İlâhiye ve ekstra İlâhî sürprizler karşısında, sadece O’na bağlanıp gözün başka bir şey görmemesi demektir. “Gözüm, Seni görüyor ya!.. Kalbim, Senin için atıyor ya!.. Promete gibi, beni zincire vurmuşlar, bağlamışlar, başımı bile hareket ettiremiyorum; umurumda mı?!. Çünkü gözüm, Seni görüyor; kalbim, Senin için atıyor; nabızlarımı tuttuğun zaman yine hepsi “Hû” diyor.” Her halde ehl-i sikanın hali… Evet, göz, hep O’nda olmalı, derecesine göre ama bu, o tevekkülden, o teslimden, o tefvîzden geçerek ulaşılabilecek bir şeydir. Cenâb-ı Hak, o ufka i’lâ buyursun!..
O zaman, ümitten hiçbir şey kaybetmeden, bir kere en başta Allah’ın izni, inayeti, fazlı ve keremiyle yola devam edilir. Evet, “fazlı ve keremi ile” demek daha uygun; çünkü Efendimiz “fazl” kelimesini kullanıyor: “Hiç kimse kendi ameli ile Cennet’e giremez!” diyor; “Sen de mi yâ Rasûlallah?” denince, “Allah’ın fazlı olmazsa, Ben de!” buyuruyor. “Fazl” kelimesi, “ekstra, sürpriz” demektir; sürpriz olarak “Sen de gir!” falan denmesi gibi. O (sallallâhu aleyhi ve sellem) kendisi için böyle düşününce… Zannediyorum, arkasındaki insanlar için bu mülahazasını ders mahiyetinde ortaya koyuyor. Yoksa O (sallallâhu aleyhi ve sellem), mâsum-u mutlak, O masûn-u mutlak. Cenâb-ı Hakk’ın engin keremi ile, lütfu ile, menni ile çok önemli bir misyon edâ etmiş. Tek dakikasının sevabı, ümmet-i Muhammed’e tevzi’ edilse, yeter; tek dakikasının sevabı, bütün ümmet-i Muhammed’e yeter. Fakat ümmetine bir ders sadedinde buyuruyor ki: “Ben bile, Allah’ın fazlı olmazsa, Cennet’e giremem!” Fazl-ı İlâhî…
Bu sıkışık zamanda, fazl-ı İlâhîsi ile ye’se düşmemeli, ümitsizliğe düşmemeli, inkisar yaşamamalı!.. Esbâb bütünüyle sukût edince, çoğu mü’minlerin dahi ümid dünyaları tamamen kararıyor… Hakiki mü’min ise, ümit dünyası kararmaz. Ya çocuktur, o meseleleri bilecek durumda değildir. Daha evvel o türlü şeylerle tam, belli bir donanım elde edememiştir. Annesini alıp içeriye atmışlardır, babasını içeriye atmışlardır. Kendini hep onların kucağında hissediyordur ama birdenbire kolu-kanadı kırılmıştır. Dolayısıyla, onlar, o meselenin şoku ile felç olmuş gibi olabilirler. Evet, az da olsa böyleleri de var şu anda. Ya da donanımı eksik bazı kimseler bu türlü şeyler karşısında şoke olabilirler; hususiyle bu mevzuda tam donanımlı olmayan insanlar şoke olabilirler.
Hazreti Üstad’ın ifadesiyle, “iman”, “tevhîd”i; tevhîd, “teslim”i; teslim, “tevekkül”ü; tevekkül, “saadet-i dareyn”i iktiza eder. Eğer bu güzergâhtan geçmemiş ve bu ufka ulaşamamış iseler, bu türlü insanlar, değişik hadiselerin şokunda bazı karışıklıklar yaşayabilirler; beyin problemi yaşayabilirler, nöronlar yanlış çalışabilir, hafizanallah. Fakat esas bu meseleleri tam kavramış insanların, bu mevzuda onları rehabilite etmeleri ve o durumdan onları kurtarmaları lazımdır.
“Ye’s, mâni-i her kemaldir.” diyor, Hazreti Pîr-i Mugân. Akif de, “Ye’s öyle bataktır ki düşersen boğulursun. / Ümide sarıl sımsıkı, seyret ne olursun! // Azmiyle, ümidiyle yaşar hep yaşayanlar; / Me’yus olan, ruhunu, vicdanını bağlar. /// Ey dipdiri meyyit, iki el, bir baş içindir, / El de senin, baş da senindir, // Kurtarmaya azmin ne için böyle süreksiz, / Sen mi, yoksa ümidin mi yüreksiz!” diyor. Bence ye’s, yılan ağzına girmek gibi bir şeydir; oraya düşmemeye bakmak lazım.
Şimdi şu konumda ne yapılabilir? Bize düşen şey, onu yapmaktır. Bu gailelerden sıyrılma adına ne türlü stratejiler gerekli ise, beynimizi işleterek o stratejileri bulma, ortaya koyma ve böylece o yılanın ağzına düşmeme, kendini ısırılmaya terk etmeme, Allah’ın izni-inayetiyle… Siz, bu mevzuda şart-ı âdî planında iradenin hakkını verip onu ortaya koyduğunuz zaman -işte o zaman- nur-i Tevhîd içinde sırr-ı Ehadiyyet zuhur eder. Birdenbire sürpriz bir kucaklanma ile kucaklanmış olduğunuzu görürsünüz. Bir kova iner kuyuya, hiç beklenmedik şekilde; siz de tutarsınız orada. Âlem “Su çıkarıyorum!” derken, Yûsuf Aleyhisselam gibi sizi çıkarır. Kim bilir belki onlar da bilmeyerek yaptıkları bu şeyden dolayı öbür tarafta onun mükâfatını görürler. وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَكَانُوا فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ “Nihayet O’nu (Hazreti Yûsuf’u) kelepir fiyatına, sayılı bir kaç gümüş kuruşa sattılar. Ona ihtiyaç duymayarak, kıymetini takdir edememiş ve değerini pek düşük tutmuşlardı.” (Yûsuf, 12/96) Kıymetini bilmediklerinden dolayı üç-beş kuruşa satıyorlar onu bir yerde. Fakat onların hepsinde hikmet var, güzergâhta hikmet yön verici. Çünkü o büyük müfessirin dediği gibi, sûrenin yörüngesi -esasen- ilimdir; o da Allah’ın bildiği bir şey; o sûrede -Sûre-i Yûsuf’ta- çend defa geçiyor: عَلِيمٌ حَكِيمٌ، عَلِيمٌ حَكِيمٌ، عَلِيمٌ حَكِيمٌ
   “İşte Biz, mü’minleri böyle kurtarırız.”
Evet, siz şart-ı adi planında üzerinize düşeni yaptığınız zaman, birden bire bir kova iniverir, siz de tutunur çıkarsınız. Birdenbire Allah (celle celâluhu) niyazınıza icâbet buyurur. Hani, Kur’an-ı Kerim’de Hazreti Eyyûb’un, رَبِّ إِنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِين şeklindeki duası zikredilince, فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ “Biz de, O’nun bu yalvarışını hemen kabul buyurup, katımızdan bir rahmet ve kendilerini Allah’a ibadete adamışlar için bir ibret olarak dert ve sıkıntılarını giderdiğimiz gibi, kendisine ailesinin yanı sıra bir o kadarını daha bağışladık.” (Enbiyâ, 21/83) buyuruluyor. Bakın, duadan hemen sonrası “fâ” edatı ile ifade ediliyor; buna “fâ-i sebebiyye” diyebilirsiniz ama “fâ-i tâkibiyye” de olabilir; “anında” demektir. فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ “Biz, icabet ettik… O dedi, Biz de hemen icabet ettik!..” Esbâb, bi’l-külliye sukût ettiğinden dolayı… ف harfine “sebebiyye” denirse, “Onun demesi sebebiyle” manasınadır veya “tâkibiyye” kabul edilirse, “Aralıksız, anında, hemen duasına icabet ettik; istediği her şeyi iade ettik kendisine, yeniden. Neyi kaybetmiş idiyse şayet, onların hepsini kendisine fazl u keremimiz ile lütfettik.” demektir.
Öbürü, Hazreti Yunus Aleyhisselam, balığın karnında, لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ diyor. Lem’alar’da, hususî bir lem’a mevzuu bu da; serlevha olarak: لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ Hazreti Yunus bunu deyip duruyor orada, durduğu yerde; başka çâre yok. Hazmedilecek neredeyse orada fakat Allah yaşatıyor, fırsat veriyor ona; o da o fırsatı değerlendiriyor: لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ “Sen’den başka Ma’bud-u bi’l-Hak, Maksûd-u bi’l-istihkak yoktur. Seni tesbih u takdis ederim. Sen, noksan sıfatlardan müberrâsın!” diyor. إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ diye devam ediyor, hem de işi te’kid manası katan “inne” ile ifade ediyor: إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ “Ben, zâlimlerin tâ kendilerinden biri oldum!” diyor. Bu kadar hâl itirafı, esasen O’nun (celle celâluhu) karşısında itirafta bulunma… Bu da bir yönüyle yine arz-ı haldir, esasen niyazdır.
Allah (celle celâluhu) Hazreti Yunus hakkında da فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ “O’nun yalvarıp yakarışına da hemen icabet ettik ve kendisini o sıkıntıdan kurtardık.” (Enbiyâ, 21/83) buyuruyor. Bir de وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ “İşte Biz, mü’minleri böyle kurtarırız.” (Enbiyâ, 21/83) diyor. Bu, şu manaya da geliyor: “Ey mü’minler! Bakın, size de deniyor. Ben, Yunus İbn Mettâ’yı, balığın karnından çıkardım, şecere-i Yaktîn’in altına koydum; sonra kavmine döndüğü zaman, inanmayan insanlardan yüz bin insanı inandırdım. Ona bunları yaptığım gibi, diğer müminleri ve sizi de öyle kurtarırım.” “Daha fazla” da diyor Kur’an-ı Kerim: وَأَرْسَلْنَاهُ إِلَى مِئَةِ أَلْفٍ أَوْ يَزِيدُونَ “Ve onu yüz bin insana ya da daha fazla olanlara elçi gönderdik.” (Sâffât, 37/147) Yüz bin veya daha fazla… O günün dünya nüfusu açısından meseleye bakacak olursanız, bu, çok önemli bir şey; yüz bin insan birden inanıyor.
O (aleyhisselam), inanmamışlar diye onlardan ayrılıp gidiyor; “Onların başına gelecek şey, benim başıma gelir.” diye, içtihad ediyor. İçtihatta bulunuyor; enbiya-ı ızâma bakıyor, onlar hep böyle davranmışlar; bela gelince ayrılıp gitmişler. Ama ince bir nokta var: Bela geldiği haber verildikten sonra “Ayrıl!” fermanını da intizar etmesi lazım, Allahu A’lem; bu da Kıtmîr’in bu mevzudaki mülahazası. Bu kadarcık, küçük bir şey; dolayısıyla eğer bir şey denecekse, “mukarrabîne göre -bize göre değil- içtihad hatası” denebilir. İçtihad hatası ama yalvarıyor, yakarıyor, içini döküyor; anında Cenâb-ı Hak necât veriyor. Sonra doğrulup Ninova’ya gidiyor. “Ninova” deniyor; modern tarihçiler de o Ninova’yı biliyorlar, Ninova’da meydana gelen hadiseleri de biliyorlar. Oraya gittiğinde, yüz bin insan birden, kemerbeste-i ubudiyet içinde O’nun arkasında el-pençe divan duruyor; Allah’a yöneliyor, لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، يُونُسُ رَسُولُ اللهِ diyorlar.
   Mü’minin zâlimden özür dilemesi, zâlimin elini güçlendirir; bugün bize düşen vazife, sabr-ı cemîl içinde “Allah bize yeter; O ne güzel vekîldir!” deyip Mevlâ’ya sığınmaktır.
Evet, niyaz… Bize düşen şey de, yeis yerine, meselenin şoku karşısında tamamen kol-kanat kırılması yerine, (kavlî-fiilî) niyazdır. Yeis.. kolun kanadın kırılması.. “Ne yapsak ki acaba?” filan… “Gidip başkalarından özür mü dilesek?!.” Mü’minin, zâlimden özür dilemesi, zâlimin elini güçlendirir. Zâlimin işini kolaylaştırmak, bence zulme iştirak sayılır. Derdest etmiş, götürmüşler ise, onun için bir şey yapamazsınız ama yakalanmamış, ayrılmışsanız şayet, işlerini kolaylaştırma adına bir yerde ulu-orta dolaşmamanız lazımdır. Çünkü eşkıya arabayı yanaştırır, kaçırır sizi. Ali Baba’nın kırk haramileri, her yerde dolaşıyorlar; kafa karıştırıyorlar, zihinleri bulandırıyorlar. Dolayısıyla o mevzuda temkin ve teyakkuz içinde yaşayarak, zâlimin işini kolaylaştırmamak lazım.
“Allah’a dayan, sa’ye sarıl, hikmete râm ol // Yol varsa, budur, bilmiyorum başka çıkar yol!” Evet.. Vird-i zebân edelim, ne olur: رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ “Rabbimiz, Sana güvenip dayandık, bütün varlığımızla Sana yöneldik ve sonunda Senin huzuruna varacağız.” (Mümtehine, 60/4) Hazreti İbrahim (aleyhisselam), ateşe -cayır cayır yanacağı ateşe- atılacağı zaman حَسْبِي اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ diye niyaz etmişti. Daha sonra o mancınıkların filan resimlerini yapmışlar; mancınıkları koymuşlar dağın tepesine. Demek öyle büyük bir ateş yakmışlar ki, düştüğü zaman hemen, anında kebap olacak. Fakat hiç umurunda değil; رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ diyor.
Hazreti Pîr-i Mugân da bu türlü şeylere, sizin maruz kaldığınız şeylerin kat katına maruz kaldığı zaman bu muhtevadaki duaları tekrar ediyor. Kendi Lahikalarda ifade ediyor: “Bin defa, حَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ dedim!” Allah, bana/bize kâfidir; O, ne güzel vekildir!.. حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir!” نِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ “O ne güzel Mevlâ, ne güzel vekildir, yardımcıdır!” Uzatın… غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ “Affını dileriz ya Rabbenâ, dönüşümüz Sanadır.” Ve aynı zamanda bir sûrenin sonundaki son ayeti de ilave edin. Bunu virdlerde söylerken, hep yedi defa söylüyorlar; belki bir-iki yerde bir kere söyleniyor: حَسْبِيَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ “Allah bana yeter. O’ndan başka ilah yoktur. Ben yalnız O’na dayanırım. Çünkü O, büyük Arş’ın, muazzam hükümranlığın sahibidir.” (Tevbe, 9/129)
Bu son yakarış hem de nerede deniyor; İnsanlığın İftihar Tablosu’nun (sallallâhu aleyhi ve sellem), zuhuruyla, misyonuyla alakalı durum ifade edildikten sonra: لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ “Size kendi aranızdan öyle bir Peygamber geldi ki zahmete uğramanız O’na ağır gelir. Kalbi üstünüze titrer, müminlere karşı pek şefkatli ve merhametlidir.” (Tevbe, 9/128) Bu donanımla serfirâz Birisi geliyor. فَإِنْ تَوَلَّوْا “Buna rağmen aldırmaz, yüz çevirirlerse…” Her şeye rağmen; güneşe sırtını dönmüş, gölgesine takılmış gidiyor, tersine yürüyor. Sen “Cennet!” diyorsun, bağı ile, bahçesi ile resmini ortaya koyuyorsun; adamın umurunda değil, “Ben, Cehenneme gideceğim!” diyor. فَإِنْ تَوَلَّوْا O zaman, فَقُلْ “Söyle!” حَسْبِيَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ “Allah, bana kâfidir. O’ndan başka ilah yoktur. Ben yalnız O’na dayanırım. Çünkü O, büyük Arş’ın, muazzam hükümranlığın sahibidir.” (Tevbe, 9/129) عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ Ben de O’na tevekkül ettim, vekâletimi O’na verdim, umurumu O’na tefvîz ettim!.. وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ O, Arş-ı Azîm’in Rabbidir, biricik Rabbidir.
Şimdi eğer yol, enbiyânın yolu ise, O’nun yolu ise, size/bize düşen şey, budur. Şöyle-böyle bizim için de sebepler, biraz renk atmış -bi’l-külliye sukût değil renk atmış- iç bulandırıcı bir şekil almış. Karşı taraf, insafsızca, hep şeytanî planlar ve projeler ile işin üzerine geliyor. Hiçbir işleri yokmuş gibi, oturup-kalkıp hep bunun için yeni yeni -ona da “strateji” denecekse; strateji kelimesi, ahirette benden davacı olur; “şeytanî mülahaza” demek daha uygun; bu defa da Arapça kelime olan “mülahaza” benden davacı olur; “şeytanî dürtü” diyelim- her an bir şeytanî dürtü ile, “Bir de şunu deneyelim, bir de şunu deneyelim, bir de şunu deneyelim!” diyorlar. Buradaki bu mağdurlara, yani evde yiyecek bir lokma ekmeği kalmamış, beyi içeride kadına, hanımı içeride beyine sağda-solda insaflarının gereği olarak üç-beş kuruş gönderen insanlar hakkında, “Acaba kim, nasıl gönderiyor; bunun önünü keselim!..” diyorlar. Ha bunun manası nedir, biliyor musunuz? “Açlarından ölsünler bunlar!” demektir.
Bu, mü’minlik ile değil, gâvurluk ile bile telif edilemez; bağışlayın, hayvanlıkla bile telif edilemez. كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ diyor Kur’an-ı Kerim: “Hayır, bunlar hayvan gibidirler, hatta hayvandan daha aşağıdırlar!” (A’râf, 7/179) “O paranın yolunu keselim! Araştırın, bunun üzerinde durun! Hâlâ sağda-solda gaybûbet eden insanlar var ise, bunların da tepelerine binin, balyoz ile tepelerini ezin! Hâlâ birkaç tane aynı duyguyu paylaşan insan var ise, onların da hakkından gelin! Bitirin bunları!..” diyorlar. Bilerek karıncaya basmayan insanlar hakkında, bir yerde bir zorbanın, bir densizin “terörist” kelimesini kayda koydurması suretiyle, dünyanın değişik yerlerinde aynı hırıltıyı duyurmaya çalışıyorlar; karıncaya basmayan adamları terörist göstermek suretiyle itibarsızlaştırma, karalama gayreti içinde, cehdi içindeler.
Bu kadarı demem, size karşı saygısızlıktı, bana da yakışmıyordu; onlara karşı da böyle demek doğru değildi. Fakat… Küfre doğru kaymış giden o insanları, Allah hidayet eylesin; gerçek imanı onlara da müyesser kılsın!.. Vesselam.

Fethullah Gülen Hocaefendi'nin sohbetleri. http://www.herkul.org/bamteli/bamteli-rahmet-umit-ve-niyaz/