Birlikte Yaşamanın Anahtarı Rıfk

Bütün varlıklar, özellikle de canlılar, birbirleriyle doğrudan veya dolaylı irtibat halindedir. Bu irtibatın seyrinde ve seviyesinde en belirleyici unsurlardan biri, karşılıklı muamelelerde sergilenen hal, hareket ve sözlerdir. Bunların kaba, katı ve kırıcı olanları, menfi tesirler icra eder ve muhiti, meselenin muhatapları için problemli bir zemine çevirir. Yumuşak, yapıcı ve yatıştırıcı bulunanları ise müspet etkiler meydana getirir ve oluşturduğu ahenkle, bir barış ve huzur atmosferi sunar.
İslam’ın nazara verdiği evrensel insanî değerlerdeki temel hedef de insanla onu çevreleyen varlıklar arasındaki bu alakayı, sağlam, dengeli, makul, makbul ve sürdürülebilir bir çizgide ve çerçevede inşa etmektir. Bu meselenin baş muhatabı, hayatı kendi iradesiyle göğüsleyen, daima değişen, gelişen ve çok farklı imtihanlarla yüzleşen insandır. Zira o, kendisine ihsan edilen üstün donanımla etrafına sürekli tesir etmektedir.
İnsana bu konuda da rehberlik yapan Kur’ân ve Sünnet, muhtemel sıkıntıları tedavi adına emir, nehiy ve tavsiyelerde bulunmuştur. Bir taraftan rahmet, şefkat, sevgi, hilm, silm, af, adalet, müsamaha, sabır, fedakârlık ve başkaları için yaşamayı adres gösterirken, diğer taraftan sertlik, kavga, kin, kibir, zulüm, düşmanlık, şiddet ve hiddetin menfi neticelerini haber vermiş ve her vesileyle hatırlatmıştır.
İslam’a göre Yaratıcısına, kendine ve dışındakilere karşı birçok mesuliyeti bulunan insan, istikamet üzere yürümek istiyorsa, varlıkla münasebet ve muamelelerinde rıfkı esas almalıdır.
Rıfk
Rıfk; söz ve fiillerde ince, zarif, hoş, yumuşak ve nezaketli olmayı; hal ve hareketlerde uyumu, dengeyi ve geçimli olmayı; her türlü tercihte kolay ve güzel olana yönelmeyi ifade eder. Zıddı olan ünfise şiddeti, sert, kaba, kırıcı, şedit, hırçın söz ve davranışları içerir.
Yakın anlamlı kavramlardan hilm ise şiddet ve kabalık karşısında heyecanı kontrol altına alıp taşkınlık yapmamayı, akıl ve teenni ile hareket etmeyi, muhataba zaman tanımayı, karşılık vermek için olayın netleşmesini beklemeyi, şiddet zemininde de rıfk ahlakını korumayı ifade eder. Rıfk genel bir muameleyi ifade ederken hilm, şiddet karşısında ortaya çıkan daha özel bir tavrı yansıtır.



Kaynak: Çağlayan Dergisi https://caglayandergisi.com/2018/09/30/birlikte-yasamanin-anahtari-rifk/