Hakem ihtiyacı | 28.07.2008 | Ali Ünal

Hak veya hakkaniyet ve adalet, bütün sahalarıyla insan hayatı için en önemli iki temeldir. Arapça bir kelime olan hak, sâbit (yerleşik, kalıcı ve değişmez) olan demektir ki, meselâ kaşını yüzüğüne yerleştirmek için 'hakketmek' kelimesi kullanılır.

Adalet ise, her türlü aşırılıktan uzak bulunma, ibrenin daima doğruyu göstermesi, iki yana sarkmaması ve denge manâsına gelir. Dolayısıyla, bir yandan ebedî ve sâbit değerlere, diğer taraftan başka her şeyin bu değerler terazisinde tartılıp, tartıda ibrenin tam orta noktayı göstermesine, havadan, sudan, ekmekten daha çok ihtiyacımız var. Çünkü hak ve adaletsiz, sadece havaya, suya ve ekmeğe dayalı bir hayat, canavarları bile utandıracak bir hayat olur. Hak ve adalet gözetmeyen insan, tahripte, parçalayıcılıkta, belki insanlardan etkilenmedikleri, insanlar tabiî çevreyi ve hayatı bozmadıkları zaman meşru yiyecekleriyle yetinen Allah'ın mahlûkatı canavarları bile çok gerilerde bırakır.

Bediüzzaman, katı siyasî taraftarlıkla ilgili olarak çok önemli birkaç ikazda bulunur. Belli ve özellikle kudsî bir hedef istikametinde yürüyen insan, eğer bu hedefe yürüyüşü siyaset üzerine oturtmuşsa, sürekli hayal kırıklığından gelen bir ümitsizliğe düşer ve 'Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin!' âyetinin tokadına müstahak olur. Ayrıca, siyasî taraftarlıkla kendi tarafının yaptığı hataları görmezden gelir, hattâ onları müdafaaya yeltenir; bu defa, 'Zalimlere destek olmayın, yoksa size ateş dokunur!' âyetinin tokadını hak eder. Bunlardan başka, çok defa melek gibi bir kardeşini kendi siyasî görüşlerini paylaşmıyor diye şeytan olarak, şeytan gibi bir insanı da, kendi partisinden diye melek gibi görüp gösterebilir. Gerçekten de taraftarlık, asabiyet, insan nefsinde yer ettiği zaman, inat ve enaniyetle de birleşince insanı çok büyük zulümlere ve tahriplere götürür. Tarihte başta dinî salâbete çok sahip ve gerçekten dindar pek çok insanın daha sonra katı bazı azınlık mezhepleri içinde yer almasının önemli bir sebebi budur.

Bugün yaşadıklarımıza, bunlar etrafında yazılanlara, söylenenlere baktığımızda bile insan hayatının hak ve adalete, hakkı ve adaleti temsil eden, tam bir hakemlik vazifesi yapacak bir kesime ne kadar muhtaç olduğu görülüyor. Türkiye'nin çok partili tarihinde iktidar ve muhalefet partilerinde büyük ölçüde görüldüğü gibi, günümüz meselelerinin tarafları da orta noktadan yanlara sık sık sapabiliyorlar. Asıl cepheleşmeyi oluşturan da bu tavır oluyor. Burada yalnız şu noktayı da belirtmek gerekiyor ki, bazen hak bir tarafta daha fazla bulunabilir ve dolayısıyla o tarafa daha fazla yönelmek söz konusu olur. Fakat bu yönelme, sâbit ve ebedî değerler istikametinde, yani hakka destek adına olmalı ve siyasî taraftarlık adına olmamalıdır. Yoksa taraf olunduğu intibaı vermek, vicdanlarda böyle bir algıyı bile hasıl etmek, hakem olmanın gerektirdiği mutlak güveni sarsar. Bir iftira atan, bundan tevbe ettiğinde affa uğrar ama Kur'an nazarında artık onun şahitliği muteber değildir. Çok sağlam bilgilere istinat etmek, katiyen zanna dayanmamak ve daima Hakk'ın rızası adına hakkı gözetmek, hakem olabilmenin en elzem gereklerindendir.

Kur'an-ı Kerim, bütün Müslümanlar cemaatini insanların hayrına olarak onların içinden çıkarılmış en hayırlı bir topluluk olarak zikreder ve bu çerçevede en önemli vazifelerinin de Allah'a iman temelinde doğru, hayırlı ve yarayışlı olanı yaymaya çalışmak, insanları buna çağırmak ve şer ve zararlı olanı ise önleme gayretinde bulunmak, insanları bundan men etmek olduğunu beyan buyurur. Bütün Müslümanlar cemaati içinde de insanları yine doğruya, hayra ve yarayışlı olana çağıran, onları şer ve zararlı olandan uzaklaştırmaya gayret eden bir topluluğun bulunması gerektiğini, gerçek kurtuluşun bunlar için âdeta garanti olduğunu belirtir (Âl-i İmran/3: 110, 104). İçlerinde böyle bir topluluk yoksa, Müslümanların insanlık adına söz konusu bir fonksiyonu görmeleri de elbette mümkün değildir.

Müslümanlar, kendilerini en hayırlı topluluk yapan vazifeyi yerine getirmeyince de ahval-i âlem, elbette ona göre olacaktır.

Zaman