Sultan Abdülaziz Dönemi Saray Diyologları! (‘Çok ilginç çünkü tanıdık gelecek!’) | #MutlakaOku

Size bir Osmanlı padişahını anlatayım. Çok ilginç çünkü tanıdık gelecek. Bilgiseli başlayalım…1860 lar…

• Padişahımız Sultan Abdülaziz.Kendisi padişahlığı zamanında saray halkı mevcudunu 5.500 kişiye yükseltmesiyle dikkatleri hemen üzerine çekmiştir.Bu dönemde sarayın iç masrafları ve köşklere harcanan para devlet gelirlerinin neredeyse beşte birini buluyordu.

• Devletin borçlan kısa zamanda 25 milyondan 250 milyona yükseldi. 1815 yılında Hazine bu borçların faizlerini bile ödeyemeyecek duruma düşmüştü.Burada borsacı-ayakçı sadrazam Mahmut Nedim Paşayı anmamak olmaz.Size bazı diyaloglarından örnekler yazalım.
• Abdülaziz: ” Nedim, senden yüz bin talep etmiştik. Kırk sekiz saattir cevabını vermedin. Yoksa sen de Ali gibi idare yi maslahatçılık mı etmektesin? Bu ne haldir? Evvelki gün arz ettiğin hesap defterlerinde bir yanlışlık mı var?
• Sen bize 500.000 altın varidat fazlası göstermişsin.Bu para ne olmuştur?Madem ki devletin varidatı nefsimize tahsis kılınmalıdır. Biz istersek bu fazlayı başka işte kullandırır,istersek hususatımıza sarf ederiz. (Parayı istiyor!)
• Mahmud Nedim Paşa böyle bir fazlalık olmadığı halde sırf durumunu kurtarmak için bu yalanı uydurmuştu. Gerçekte ise M.Nedim Paşa, Sarraf Köçeoğlu Agop Efendi vasıtası ile Avrupa’dan 10 milyon istikraz etmişti (Borç almıştı).Ancak bu borç ta alınamayınca sözü verilen para kaldı.
• Mahmud Nedim Paşa, parayı tedarik edememişti. Hazine bomboştu. Osmanlı Bankası, Mahmud Nedim Paşaya göre Mithad Paşanın araya girmesi ile bu parayı vermeye yanaşmıyordu. Saraydan büyük endişe ile çıkmaya çalışırken koridorda Mithad Paşaya rastlayınca büsbütün endişelendi.
• İşleri yoluna koymaya çalışıyordu Mahmut Nedim Paşa ama yalanlar tükeniyordu.
• Mahmud Nedim Paşa: “Efendimizin sayesinde devlet borçları işi yoluna konmaktadır.İngiliz bankaları ile müzakere halindeyiz. Fransız bankerler dahi anlaşmaya eğilimlidirler. Hemen Şevketlü Padişahımın akdi mukavele zımnında, iradelerini tahsilden gayri yapılacak kalmamıştır.”der.
• Bu sözler üzerine Abdülaziz: “Nasil, akçe veriyorlar mı? Yine damgalı tuğraIı evrak üzerine yürünecekse rızam yoktur. Gün geçmeden karşıma murabahacı gibi çıkıp duruyorsun. Anlamıyorum zorun nedir? Hizmetse böyle olmaz. “
• Abdülaziz para ve hazine işlerinden iyi anlamaktadır.Mali konularda kandırmak kolay değildir.Ancak çok yüksek faizli bir borcu alabilmek için Padişahın suratına biraz para sallamak gerekmektedir.
• Mahmud Nedim Paşa, Padişahı, devlet gelirlerinin bir kısmını kendi nam ve hesaplarına toplama hakkına bağlı olarak kurulacak “Şirketi iltizamiye” konusunda aydınlatmak ve rızasını almak için, cebinden çıkardığı Palmer Bankasının bir milyon liralık senedini Padişah’a uzatır.
• Senet, ancak iltizam şirketinin kurulması ve bağlı şartların kabulü halinde para çevirebilecekti. .. Mahmud Nedim Paşa, Padişahın senedi koynuna koymasından bu işin artık olup bittiğine kanaat getirir, hemen şunları söyler:
• “Aman Padişahım… Onlar dahi teminatlarına mukabil teminat istiyorlar. Gerçi ehemmiyetten ayn şeyler ise de, efendimiz ne buyurur bilmem?
• Padişahın:”Söyle. Buna karşılık onlar ne Istiyorlar? Az evvelinden ehemmiyetsiz deyip duruyordun. ” sorusuna ise daha rahat cevap verir.Padişahın ağzına bir parmak bal çalınmıştır.
• “Evet Padişahım. Onlar, otuz yıl müddetle gümrük, tuz, tütün varidatından yedi sekizinin aşarını talep ediyorlar. Hem teklif/erinden devletçe azim istifade vardır.(Yap-İşlet-Devret in borç versiyonu)
• Parayı almıştır Padişah pamuk gibi yumuşamıştır.Cevabı basit olur.”Aferin hoş söylemişsin.İmdi ne teminat istiyorlarsa söyle,diledikleri zararsız şeylere elbette ki kabul olunmak gerekir.” der.

Daha fazla uzatmayacağım.Demem odur ki acaba 160 yıl sonra sarayda yine bu tür diyaloglar dolanmakta mıdır? Hiç uzak ihtimal değil. Okuyanlara teşekkür ederim.

Bu Konu, Analytics‏ @Orunmila_esu Kullanıcı adıyla paylaşımlar yapan, bir Twitter hesabının, paylaşımlarından derlenerek oluşturulmuştur…

Kaynak: Mutlaka Oku | https://mutlakaoku.com/sultan-abdulaziz-donemi-saray-diyologlari-cok-ilginc-cunku-tanidik-gelecek/ @Bilgiselleri aracılığıyla